Op vrijwel alle digitale vlakken zijn Nederland en Europa te afhankelijk geworden van niet-Europese landen. Meer dan 90 procent van de Europese data is op servers in de VS opgeslagen en het merendeel van de digitale infrastructuur is in handen van een beperkt aantal niet-Europese leveranciers. Dat zegt TNO, dat een oproep doet om te werken aan ‘digitale soevereiniteit’.
Om de afhankelijkheid van deze leveranciers en de VS en China te verkleinen, moet de invloed op het design en het gebruik van digitale technologieën en de data die daarmee gegenereerd en verspreid wordt, vergroot worden, zowel op nationale als Europese schaal, stelt TNO in een rapport over de digitale soevereiniteit van Nederland en Europa.
De gedachte is dat beleidsmakers, bedrijfsleven en kennisinstellingen op technologisch, zakelijk en beleidsvlak samenwerken aan de ontwikkeling en implementatie van technologieën die digitale soevereiniteit als ontwerpprincipe hanteren.
Digitale technologie heeft ons afhankelijk gemaakt van big tech en hyperscalers, grootschalige online marktpartijen en platformen die privacy en consumentenbelangen vaak niet voorop hebben staan, zegt TNO. Maar liefst 92 procent van de data uit westerse landen is opgeslagen op servers in de VS. De kern van de digitale infrastructuur wordt geleverd door niet-Europese partijen.
Een steeds sterkere afhankelijkheid van digitale technologie maakt ons bovendien kwetsbaar voor partijen met slechte intenties, aldus TNO. Bovendien zijn we in Europa voor digitale technologie te afhankelijk geworden van landen waar niet altijd dezelfde waarden en normen worden gehanteerd.
Vergroten van digitale soevereiniteit gaat niet zomaar. De Europese Commissie en de EU-lidstaten zullen samen, op vele fronten tegelijk, moeten samenwerken aan oplossingen. Qua technologie moeten zowel de Europese Commissie, Nederland als de industrie zich richten op het stimuleren van onderzoek en (door)ontwikkeling van technologische innovaties, zoals 6G, AI en quantumtechnologie, maar ook op de implementatie van gefedereerde cloud-oplossingen en decentrale data-infrastructuren zoals Gaia-X. Dit soort infrastructuren is essentieel om datadelen volgens Europese standaarden en regels in te richten.
Daarnaast is de ontwikkeling van bijbehorende businessmodellen – zowel collaboratieve als gericht op eindgebruikers – ook van belang om implementatie door marktpartijen te stimuleren. Qua beleid kan er worden bijgedragen door een gunstig innovatieklimaat te scheppen voor de doorontwikkeling van digitaal soevereine oplossingen, gebaseerd op Europese waarden en normen. Enerzijds door open standaarden te stimuleren en deze vervolgens voor te schrijven, anderzijds door vanuit de overheid zelf te investeren in innovatieprogramma’s.
