Ophef over prestaties en dienstverlening toont de enorme relevantie van Nederlandse Spoorwegen. Met ruim een miljoen reizigers per dag en als duurzaam alternatief voor de auto en korte-afstandsvluchten is de trein van groot maatschappelijk en economisch belang. “In de ontwikkeling naar ‘mobility as a service’ spelen technologie en data een cruciale rol”, aldus de begin dit jaar als Manager Strategie, Architectuur & Security aangetreden Eric de Jongh.

“Als NS zijn we hard geraakt door de coronapandemie”, vertelt de beroepsveranderaar in een vergaderkamer in het Utrechtse hoofdkwartier. “In de periode dat corona op zijn hoogtepunt was in Nederland, en veel mensen vanuit huis werkten of studeerden, hebben wij als NS weinig reizigers vervoerd. Ook nu het ergste achter de rug lijkt, zijn de reizigersaantallen door thuiswerken lager dan voor de pandemie. Maar ondanks dat we structureel meer zullen thuiswerken dan voor corona, verwachten we op lange termijn dat de reizigersaantallen weer zullen toenemen. De trein is hét duurzame alternatief voor de auto en korteafstandsvluchten en ons spoorsysteem behoort ook tot de top van de wereld.”

“Daarnaast biedt NS ook steeds meer vervoersmodaliteiten om de reiziger van deur tot deur van duurzaam openbaar vervoer te voorzien. Ook daar zien we nog volop groei en kansen om te groeien en onze reizgers optimaal te faciliteren in hun reis”.

“We moeten samen transformeren naar een efficiënte en wendbare mobiliteitsaanbieder”

Technologie en data gaan in deze strategische verandering van focus een fundamentele rol spelen. De voormalige Head of Strategic Change van Eneco geeft hier binnen NS in belangrijke mate invulling aan. “Ik probeer onze medewerkers bewust te maken van de veranderingen die nodig zijn en ondersteun ze om zaken te helpen verbeteren. We moeten samen transformeren van een van oudsher op stabiliteit en continuïteit gefocust treinbedrijf naar een efficiënte en wendbare mobiliteitsaanbieder.”

Die uitdaging is in meerdere opzichten te vergelijken met de enorme transformatie die Eric de Jongh als change-leider in de energiewereld mede vormgaf. Daar spelen naast de aloude nutsvoorziening nu decentrale opwek van duurzame stroom, elektrische auto’s, minder afhankelijkheid van aardgas en tegelijk een grotere belasting van het stroomnetwerk. Een totale ommezwaai.

“De ambities van NS om te transformeren naar een efficiënter en wendbaar mobiliteitsbedrijf, en de kansen om hier vanuit technologie en data invulling aan te geven, waren voor mij doorslaggevende argumenten om over te stappen vanuit Eneco. Daar hebben we met behulp van technologie en data de duurzaamheidstransitie een enorme push gegeven. Het is zowel voor mij als voor het bedrijf een mooi moment om te veranderen – we zitten vooraan in de curve.”

Deur tot deur

De wereld van mobiliteit gaat zich volgens Eric de Jongh nog veel verder ontwikkelen. Er komen meer duurzame vervoersmogelijkheden bij en de behoefte aan gemak en overzicht groeit. “Zowel voor de reiziger als voor NS draait de dienstverlening niet meer alleen om het spoor, maar om de volledige reis van deur tot deur. Die willen we maximaal faciliteren door diverse modaliteiten aan te bieden: de zogenoemde ‘mobility as a service’, waarbij de trein naast fiets, scooter, deelauto, tram, enzovoorts één van de modaliteiten is. Bij voorkeur gefaciliteerd door een partij die zich ontpopt als betrouwbaar platform voor alle vormen van vervoer.”

Die rol wil NS graag spelen en ondanks dat dit nog een jonge markt is, heeft het bedrijf hierin al een behoorlijk portfolio opgebouwd met mobiliteitsdiensten als P+R, de OVeBike, de Check-scooters en NS GO als mobiliteitsplatform voor de zakelijke markt. Deze ontwikkeling is zeker indrukwekkend te noemen aangezien de prioriteit binnen NS ligt op de kernactiviteiten: het dag in dag uit bedienen van ruim een miljoen reizigers, verdeeld over circa 4.000 treinritten over een spoorwegnet van ongeveer 2.100 kilometer lengte.

“Persoonlijk reisadvies op basis van alle vervoersmogelijkheden met realtime data”

In het kader van de ambities wordt wendbaarheid zoals gezegd belangrijker. NS leunt traditioneel zwaar op z’n assets: bijna 3.000 rijtuigen met in totaal 260.000 zitplaatsen. Ook het beheer van 400 Nederlandse stations is in handen van het spoorbedrijf. Hoe verhoudt zich dat tot het sneller willen en kunnen inspelen op pieken en dalen in de vervoersbehoefte? Daarbij steeds meer rekening houdend met persoonlijke voorkeuren?

De Jongh ziet overeenkomsten met het energiedomein: “Net als elektriciteit en gas is het treinvervoer een commodity-dienstverlening. We gaan daarbij, evenals de energiesector, steeds meer uit van de individuele wensen en behoeften. Het zou goed kunnen dat onze reizigers in de toekomst iets heel anders van ons vragen dan de aloude operational excellence.”

Realtime data

Dat vraagt om meer flexibiliteit in IT-systemen en operationele processen. “We zullen meer en intensiever moeten sturen op realtime data, en deze informatieketen koppelen aan een persoonlijk reisadvies op basis van alle vervoersmogelijkheden. Daar komt heel veel data uit uiteenlopende systemen en bronnen bij kijken die we realtime moeten verwerken tot relevante adviezen voor de individuele reiziger. Dit is complexe materie en het vraagt slimme koppen en moderne technologie om dit te realiseren. Beide hebben we in huis en we maken dan ook goede vooruitgang.”

Een enthousiaste De Jongh vervolgt: “Verder kunnen we machinisten, conducteurs en reizigers ondersteunen op basis van realtime informatie in de trein en op hun persoonlijke devices. Maar ook intelligenter assetmanagement en onderhoud door gebruik van sensoren.”

“Wendbaarheid en weerbaarheid, dat is waar mijn afdeling en ikzelf voor staan”

Er spelen in de spoorwereld twee belangrijke datagedreven innovaties: ERTMS en ATO. De eerste, ERMTS, is een Europees programma waarbij de actuele positie van en communicatie tussen treinen moet zorgen voor een hogere mate van veiligheid en een efficiëntere dienstverlening. ATO staat voor Automatic Train Operations en betreft de verdere automatisering van het rijden van een trein. Beide ontwikkelingen voor de wat langere termijn maar beide zeer innovatief en data-gedreven.”

Wendbaar en weerbaar

De transformatie naar een wendbaarder bedrijf vereist volgens Eric de Jongh een verandering over de assen people, process and technology. “Mijn afdeling is verantwoordelijk voor de agile transformatie van NS en geeft richting aan de architectuur van morgen die nodig is om invulling te geven aan onze ambities en doelen. Daarnaast zorgen wij voor de weerbaarheid van ons IT-landschap door informatiebeveiligingsbeleid te ontwikkelen en de circa 130 teams te helpen dit  beleid te implementeren. Dat is in grote lijnen waar mijn afdeling en ikzelf voor staan.”

Tegelijk probeert De Jongh binnen IT meer focus aan te brengen. “Niet alles oppakken en willen veranderen, niet op elke vraag gaan rennen, ook al is dat soms heel verleidelijk. Het is beter om zo nu en dan even uit te zoomen: wat heeft het bedrijf echt nodig? Wat vraagt om direct handelen en wat kan ook wat later worden opgepakt? De juiste dingen juist doen. Een kwestie van keuzes maken wat we doen en ook wat we niet doen. Dat laatste vinden we bij NS nog moeilijk.”

Talentvraag

Er is binnen NS volop ruimte voor nieuw talent dat in deze technologie- en businessgedreven transformatie een rol wil spelen. “We hebben iedereen hard nodig om dit mooie bedrijf door te ontwikkelen en onze dienstverlening continu te verbeteren”, vervolgt de Manager Strategie, Architectuur & Security. “NS is een bedrijf waar mensen veel ruimte en vertrouwen krijgen om te doen wat ze goed kunnen en wat ze leuk vinden om te doen. En daar begint het wel mee: goede, gemotiveerde mensen.

“In deze transformatie is iedereen hard nodig – dat vereist ruimte en vertrouwen”