De wereld van de mobiliteit is sterk in beweging. “Het gedrag van mensen verandert duidelijk. De deeleconomie slaat aan, de vraag groeit en is sterker dan we verwacht hadden. De grote game changer in dit verhaal is de autonome auto. Die zal de omslag van bezit naar gebruik mogelijk maken.” Aan het woord is Ton van Dijk, CIO bij familiebedrijf Pon. We spraken hem over de trend richting mobility-as-a-service.
Pon signaleert een aantal wereldwijde trends die de bedrijfsvoering beïnvloeden: duurzaamheid, digitalisering, verstedelijking en elektrificering. Ton van Dijk: “Als het over elektrificering gaat, zien we natuurlijk de opkomst van de elektrische auto en andere elektrische voertuigen zoals scooters. Ook installaties voor opwekken van zonne-energie vinden flink aftrek. Misschien wat onverwacht, maar daarnaast boeken we nu samen met Caterpillar succes met elektrische graafmachines.”
Game changer
Als het over mobiliteit gaat, ziet Van Dijk de grote trends uitmonden in een belangrijke ontwikkeling, mobility-as-a-service. “De vraag groeit en is sterker dan we verwacht hadden. De les die we hieruit trekken is dat je niet trends uit het verleden lineair moet doortrekken. Je moet experimenteren en leren door te doen.”
Hij vervolgt: “De grote game changer in dit verhaal is de autonome auto. Die zal de omslag van bezit naar gebruik mogelijk maken.” Hij tekent daarbij aan dat daarvoor nog wel de infrastructuur op de schop moet, vooral in de steden, en de regelgeving aangepast moet worden.
Groeien
Pon heeft de afgelopen jaren heel wat merken ontwikkeld of overgenomen die inspelen op de opkomst van mobility-as-a-service. Van Greenwheels tot Swapfiets, van de mobiliteitsknooppunten van Hely tot de mobiliteitskaart Shuttel. “Om eerlijk te zijn, verdient Pon zijn geld nog voornamelijk met traditionele activiteiten als het verkopen van auto’s en fietsen”, tekent Van Dijk aan, “Toch investeren we in ‘as-a-service’-initiatieven, omdat we denken dat ze de toekomst hebben.” Veel van de scale-ups zijn ondergebracht bij Pons venture capital bedrijf Ponooc, om ze de aandacht en de tijd te geven om te groeien.
Rol van IT
De ontwikkeling die Pon doormaakt, waarbij diensten en uitwisseling van informatie belangrijker worden, brengt een verandering van de rol van de IT-organisatie met zich mee. Ton van Dijk hierover: “Zeven jaar geleden, toen ik als CIO bij Pon begon, hield ik een presentatie met de titel ‘Digital first’. Een van de aanwezigen vroeg me toen waarom ik het daarover had. Ik was toch van de IT? De scope van digitalisering was toen in elk geval niet altijd duidelijk. Die scope is in elk geval groot.”
“De grote game changer is de autonome auto”
De CIO legt uit dat IT zich traditioneel op het ondersteunen en verbeteren van productie en processen richtte (“en het is nog steeds 70 procent van ons werk”), maar inmiddels zijn werkterrein heeft uitgebreid: “IT ging zich ook richten op product- en serviceontwikkeling, om met technologie producten en diensten te verbeteren. Dit is vandaag de dag de standaard. Vervolgens ging IT zich bezighouden met de klant, om daar via digitale kanalen (‘omni-channel’) innovatie te brengen. Inmiddels zijn we aangekomen bij nieuwe businessmodellen, mogelijk gemaakt door IT.”
Architectuur
Als je vraagt waar het nu om draait als het om het technologisch mogelijk maken van ‘as-a-service’ en de bijbehorende platformen gaat, is Ton van Dijk duidelijk: “Het draait allemaal om integratie, de dingen bij elkaar brengen. Met dit als uitgangspunt hebben we bij Pon een aantal architectuurprincipes gedefinieerd. De eerste is dat we kiezen voor cloud, met het oog op de schaalbaarheid en de wens zelf geen infrastructuur te beheren.”
“Verder kiezen we voor mobiel”, vervolgt hij, “Ik ben ervan overtuigd dat de wereld in de richting van mobiele apparaten beweegt, zoals telefoons, horloges en brillen. Dat betekent kiezen voor een zeer eenvoudige user interface. Het derde principe is misschien wel het belangrijkste: ontwikkel altijd iets dat interoperable is, via API’s of webservices. Services moeten granulair zijn en een open structuur hebben.”
Manier van werken
Toegepast op de ontwikkeling van mobiliteitsdiensten heeft IT op de vier terreinen waarop het actief is, een aantal uitgangspunten. Bij de meer traditionele toepassingen draait het om continuous improvement en agile werken. Bij het verbeteren van producten en diensten gaat het om de mogelijkheid devices te verbinden met een auto, scooter of fiets. Klantcontact loopt bij voorkeur via digitale kanalen en businessmodellen zijn gebaseerd op abonnementen in plaats van aankopen.
Data
Data is essentieel voor mobility-as-a-service. De voorbeelden waar uitwisseling van gegevens essentieel is, zijn talloos, van allocatie van scooters, connected fietsen en automatische schadedetectie, tot concurrentieanalyse en mobiliteitsadvies. Hierbij draait het volgens Ton van Dijk vrijwel altijd om het optimaliseren van de customer experience en de performance van een service.
Van Dijk: “Een mooi voorbeeld van data-uitwisseling is de V2X-technologie, oftewel vehicle to anything-communicatie, een basisvoorwaarde voor autonoom rijden. Waarom zou een auto niet communiceren met een stoplicht om te weten wanneer het op groen springt? Hier ligt een kans voor ontwerpers van wegen, maar ook voor providers van connectivity.”
Uitdagingen
Welke uitdagingen komt Ton van Dijk tegen bij het vormgeven van mobility-as-a-service? Die blijken er volop te zijn, reageert hij meteen: “Creëren van ruimte voor talent, ook bij het management, om op nieuwe manieren te kunnen werken bijvoorbeeld. Ook steek ik veel tijd en energie in de adoptie van nieuwe technologieën en de bijbehorende oplossingen. Ik zorg dat de weg daarvoor vrij is.”
“Het draait allemaal om integratie, de dingen bij elkaar brengen”
“Het vasthouden aan je architectuurprincipes in alle oplossingen en door de hele organisatie heen is een derde uitdaging. Dat valt niet mee in een organisatie die zo gedecentraliseerd is als die van Pon.
Het is ook essentieel om oplossingen te integreren, om de reiziger een frictieloze ervaring te kunnen bieden. Het helpt daarbij om bepaalde componenten, zoals locatie- of betaaldiensten, te hergebruiken. Dat is ook de reden dat we een deel van onze softwareontwikkeling ingesourcet hebben.”
Ook blijken we in ons landje behoorlijk verwend te zijn, aldus Ton van Dijk: “De reizigerservaring in ons land ook in andere markten bieden is een enorme uitdaging. We zijn ons kleine landje gezegend met zo’n goede infrastructuur! Wat we hier hebben is niet eenvoudig te kopiëren.”
Belangen
Het gesprek met Ton van Dijk werd opgetekend tijdens een rondetafelsessie, mogelijk gemaakt door Lumen Technologies, een provider van security-, cloud- en netwerkdiensten voor onder meer edge computing en de bijbehorende data-platformen.
Tom Moran, technologie-strateeg bij Lumen deelde tijdens de sessie een aantal adviezen voor transformaties naar digitale platformen, essentieel voor de connected enterprise:
- virtualiseer je diensten met software-defined networking
- baseer je op de customer experience
- positioneer je platform zo dat de connectivity met andere providers goed is
- adopteer technologieën als analytics, AI, RPA en platformen
- ga voor een open architectuur, geschikt voor functioneren binnen een ecosysteem
- betreed een markt voor deze ‘volwassen’ is, zodat je er nog vorm aan kunt geven.
Een van de deelnemende CIO’s schetst hoe zijn bedrijf blockchain heeft geïntroduceerd voor de toeleveranciers in het ecosysteem: “Zo kunnen ze anoniem hun prestaties vergelijken en proberen te verbeteren.” Voor klanten biedt het bedrijf de mogelijkheid sommige producten naar wens te configureren.
Een andere deelnemer ziet voor zijn organisatie een rol als service integrator in de eigen branche: “Diensten wil je zo veel mogelijk digitaal aanbieden. Wat het lastig maakt, is het ontbreken van een gemeenschappelijk platform voor onder meer het uitwisselen van data. Dat ligt aan een gebrek aan standaarden, maar vaak ook aan belangentegenstellingen en de wens je data te beschermen.”
Jeroen Labots, Director Sales CEMEA, France, Benelux & Southern bij Lumen: “Het draait allemaal om interoperability en samenwerking. De technologie is beschikbaar, maar werken we ook samen, bijvoorbeeld qua standaardisatie en governance? Natuurlijk concurreren we met elkaar, maar waar kunnen we gemeenschappelijke noemers vinden?”
PON
Pon is familiebedrijf met een jaarlijkse omzet van inmiddels ruim 8 miljard euro. Volgens CIO Ton van Dijk is het een voordeel om bij een familiebedrijf te werken: “Een familiebedrijf heeft meer aandacht voor de lange termijn. Investeringen worden gedaan wanneer het opportuun is.”
Pon is decentraal georganiseerd, in circa 100 werkmaatschappijen die elk hun verantwoordelijkheid voor winst en verlies hebben. Ton van Dijk: “Er is een minimale set aan vereisten en controls; werkmaatschappijen moeten ondernemend zijn. De samenhang binnen het concern bevorderen we meer aan de hand van waarden: passie voor wat je doet, verantwoordelijkheid tonen, vertrouwen krijgen en daarbij ook een beetje plezier hebben…”
De werkmaatschappijen zijn grosso modo te verdelen in vier categorieën: automotive, fietsen, gereedschap en zware machines en als vierde categorie industriële mobiliteit, vooral in de delfstoffensector in de VS en Australië.
