Kunstmatige intelligentie trekt zijn sporen in de Nederlandse economie. Bedrijven integreren AI steeds meer in hun activiteiten. Onlangs zagen twee studies naar de AI-evolutie in Nederland het licht. Een recent onderzoek in opdracht van AWS jubelt, maar een andere studie in opdracht van Google is veel kritischer. Beide rapporten laten de opmerkelijke groei van AI-adoptie in Nederland zien, maar ook kritieke punten die moeten worden aangepakt om duurzame vooruitgang te boeken.
Nederland zou zelfs zijn uitgegroeid tot Europees leider op het gebied van AI, aldus het door AWS gesponsorde rapport. De onderzoekers keken daarvoor naar de doelen van de Digital Decade van de EC. Het blijkt dat 49 procent van de Nederlandse bedrijven nu AI gebruikt, een stijging van 23 procentpunten ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze sterke stijging duidt op groeiend vertrouwen in het potentieel van AI. Bedrijven die AI in hun processen integreren, rapporteren een omzetgroei van 27 procent, waarbij 88 procent van deze organisaties financiële voordelen ervaart. Van de AI-integrerende organisaties ziet 71 procent de productiviteit toenemen, met name door verbeterde gegevensverwerking, automatisering en verbeteringen in de klantenservice.
Verschillende grootteklassen uit het bedrijfsleven doen verschillende dingen met AI. Start-ups zijn een drijvende kracht achter innovatie: een derde maakt gebruik van AI voor geavanceerde toepassingen, waaronder uitvoering van complexe taken. Dit ligt hoger dan het Europese gemiddelde. Grote bedrijven in Nederland integreren AI dieper dan hun Europese tegenhangers: bijna een vijfde integreert AI in de kernactiviteiten, vergeleken met slechts drie procent in heel Europa. Het kleinbedrijf is voorzichtiger, maar gebruikt AI voor eenvoudiger functies zoals chatbots en kant-en-klare AI-oplossingen.
Het onderzoek in opdracht van Google gooit het over een andere boeg. Het rapport benadrukt de rol van Nederlands beleid in de stimulering van AI. De auteurs benadrukken hoe vroege initiatieven, zoals het Strategisch Actieplan voor AI (2019) en de Nederlandse AI Coalitie de publiek-private samenwerking hebben versterkt, waardoor Nederlandse bedrijven AI-oplossingen eerder dan hun Europese collega’s AI technologie konden verkennen. Deze aanpak heeft een vruchtbare bodem gecreëerd voor AI-experimenten en -uitbreiding, en synergieën mogelijk gemaakt tussen academisch onderzoek, leiders uit het bedrijfsleven en door de overheid gesteunde initiatieven.
Nederland loopt elk jaar echter miljarden euro aan economische groei mis door een gebrek aan investeringen in AI en digitale bedrijven. Indien deze bedrijven zouden opschalen naar het niveau van de best presterende OESO-landen, zou dit jaarlijks 8,1 miljard extra kunnen opleveren en 53.000 hoogwaardige banen genereren.
Digitale bedrijven zijn gemiddeld negentig procent productiever dan traditionele ondernemingen, wat hun cruciale rol in de toekomstige economische groei benadrukt. Zonder aanvullende steun dreigt Nederland zelfs achter te blijven in de wereldwijde adoptie van AI, waarschuwen de auteurs.
In 2024 ontving Nederland slechts 2,3 procent van het Europese durfkapitaal voor generatieve AI, terwijl het land goed is voor 6,3 procent van de Europese economie. In vergelijking met landen als Denemarken en Luxemburg blijven AI-investeringen in Nederland achter, waardoor het risico bestaat dat innovatieve digitale bedrijven niet volledig tot bloei komen.
Het Google-onderzoek wijst op drie barrières voor groei: Europa trekt tot op het moment van het onderzoek jaarlijks ongeveer 100 miljard dollar minder durfkapitaal aan dan de VS, waar de investeringen opliepen tot 840 miljard euro. Complexe en gefragmenteerde regelgeving binnen Europa belemmert grensoverschrijdende investeringen, waardoor bedrijven moeite hebben om te groeien. Nederland kampt daarnaast ook met een tekort aan STEM-afgestudeerden, wat ertoe leidt dat 20 procent van de digitale bedrijven een gebrek aan talent als een directe belemmering voor verdere groei ziet.
Ook het AWS-onderzoek legt nadruk op het tekort aan vaardigheden. Volgens het onderzoek ervaart 45 procent van de Nederlandse bedrijven een tekort aan digitale vaardigheden, waardoor het moeilijk is om AI effectief te integreren. Daarnaast stelt bijna de helft van de participanten dat een gebrek aan technische expertise een belemmering vormt voor verdere AI-gedreven innovatie.
Dit onderzoek noemt nog een cruciaal punt. Van de Nederlandse onderzochte bedrijven heeft 42 procent moeite met het schalen van AI-oplossingen buiten Europa, meer dan het dubbele van het Europese gemiddelde. Dit gebrek aan grensoverschrijdende schaalbaarheid kan de toekomstige AI-capaciteiten van Nederlandse ondernemingen ernstig beperken.
Toekomstig succes zal afhangen van het overwinnen van personeelstekorten, barrières in de financiering en complexe regelgeving. Beide rapporten onderstrepen de noodzaak van gerichte beleidsverbeteringen, betere financieringsmogelijkheden voor start-ups en duidelijker AI-governance.
